Πόσο αναπτυγμένη είναι η ενασχόληση με την ιστορική μνήμη στην Ελλάδα και τη Γερμανία; Ποιές προκλήσεις αντιμετωπίζουν; Τί δυνατότητες υπάρχουν, έτσι ώστε να δουλέψουμε από κοινού σε θέματα ιστορικής μνήμης με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον; Για όλα αυτά τα θέματα συζήτησε η Ομάδα εργασίας για την ελληνογερμανική ιστορική μνήμη στην εναρκτήρια συνεδρίασή της που πραγματοποιήθηκε τέλη Ιουνίου στην Κρήτη.
Έλληνες και Γερμανοί παιδαγωγοί, ιστορικοί και άνθρωποι με μακρόχρονη εμπειρία σε προγράμματα νέων συναντήθηκαν στην Ορθόδοξη Ακαδημία στα Χανιά και αντάλλαξαν εμπειρίες και απόψεις από τη δουλειά τους: ποιές μεθόδους χρησιμοποιούν, ποιές δυσκολίες αντιμετωπίζουν και τί χρειάζονται έτσι ώστε η δουλειά τους να είναι πιο αποτελεσματική. Στόχος της Ομάδας Εργασίας είναι να συμβουλέψει και να υποστηρίξει το ΕΓΙΝ στην προσπάθειά του να ενισχύσει τις εργασίες σχετικά με την ιστορική μνήμη, κυρίως στα πλαίσια εργασίας με τη νεολαία ή εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Αρχικά ασχοληθήκαμε με το να οριοθετήσουμε την εργασία με την ιστορική μνήμη στις δύο χώρες και να συγκεκριμενοποιήσουμε ποιές δυνατότητες υπάρχουν για μία κοινή ελληνογερμανική ιστορική μνήμη. Η Ομάδα Εργασίας ξεκίνησε συλλέγοντας τις ομοιότητες και τις διαφορές που διαπιστώνονται στις εργασίες με την ιστορική μνήμη στις δύο χώρες. Παραδείγματα που παρουσιάστηκαν και από τις δύο χώρες έδειξαν ότι η εργασία με την ιστορική μνήμη λαμβάνει χώρα και «από πάνω προς τα κάτω» αλλά και αντίθετα: ότι δηλαδή μεγάλες, θεσμικές δομές καθορίζουν σε ορισμένες περιπτώσεις το πλαίσιο, στο οποίο θα κινηθούν μικρές, τοπικές πρωτοβουλίες αλλά και ότι μικρά προγράμματα πολλές φορές αναδεικνύουν με τη δουλειά τους, τί χρειάζεται να γίνει και τί αν’αγκες υπάρχουν, που πρέπει να υποστηριχθούν από την πολιτική ή την κοινωνία των πολιτών.
Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ασχολείται ενεργά με προγράμματα που έχουν να κάνουν με την ιστορική μνήμη, συνεπώς έχουν πλούσια εμπειρία σε αυτό τον τομέα. Η ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των συμμετεχόντων αποδείχθηκε ιδιαίτερα πολύτιμη για όλους. Έτσι κατορθώσαμε να συλλέξουμε συγκεκριμένες προτάσεις και αιτήματα σχετικά με το πώς μπορούμε εμείς ως Ελληνογερμανικό Ίδρυμα Νεολαίας να υποστηρίξουμε τη δουλειά τους.
Στις εργασίες με την ιστορική μνήμη παίζουν σημαντικό ρόλο οι τόποι μνήμης. Η αεροπορική απόβαση στην Κρήτη κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και η «επιχείρηση Ερμής» είχαν ως στόχο την κατάληψη του νησιού. Οι γερμανικές μονάδες αντιμετώπισαν ισχυρή αντίσταση σε αρκετά χωριά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να υπάρξουν πολλά θύματα από όλες τις μεριές. Η δεύτερη μέρα της συνεδρίασης της Ομάδας Εργασίας ξεκίνησε λοιπόν με μία εκδρομή που είχε ως θέμα τα ιστορικά γεγονότα στην Κρήτη και την τοπική ιστορική μνήμη Συναντήσαμε έναν χρονικογράφο, ο οποίος προσπαθεί σε εθελοντική βάση να μεταδώσει τα ιστορικά γεγονότα της Μάχης της Κρήτης σε ενδιαφερόμενους. Επισκεφθήκαμε το Γερμανικό Στρατιωτικό Νεκροταφείο στο Μάλεμε και το μαρτυρικό χωριό Κακόπετρος. Εκεί συναντήσαμε το γιο ενός επιζώντα της γερμανικής απόβασης, ο οποίος μας διηγήθηκε την ιστορία της οικογένειάς του και του χωριού του με πολύ συγκινητικές λεπτομέρειες. Πολλές από αυτές τις ιστορίες που ακούσαμε δεν είναι γνωστές – και ακριβώς εκεί θέλει να εστιάσει η Ομάδα Εργασίας, βοηθώντας μας με τα αποτελέσματα των συνεδριάσεών της να στηρίξουμε τις εργασίες στον οτμέα της ιστορικής μνήμης.
Η Ομάδας Εργασίας για την Ελληνογερμανική ιστορική μνήμη θα συναντηθεί ξανά διαδικτυακά προς το τέλος του χρόνου και το 2023 στο Ravensbrück.
